Η αθέατη πλευρά της ηγεσίας
Μπορεί μια κορυφή να είναι φτιαγμένη από γυαλί; Και τι συμβαίνει όταν ραγίσει;
Η γυναικεία επιχειρηματικότητα αναπτύσσεται εντυπωσιακά, αλλά πίσω από τα ενθαρρυντικά νούμερα παραμονεύει μια παγίδα: το Glass Cliff.
Το φαινόμενο Glass Cliff φέρει τη σφραγίδα των καθηγητών ψυχολογίας Michelle Ryan και Alex Haslam από το Πανεπιστήμιο του Exeter, οι οποίοι το καθιέρωσαν πρώτοι το 2005. Όλα ξεκίνησαν όταν η Ryan διάβασε ένα άρθρο στους Times του Λονδίνου που ισχυριζόταν πως οι βρετανικές επιχειρήσεις με περισσότερες γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια είχαν χαμηλότερη μέση τιμή μετοχών από εκείνες με λιγότερες ή καθόλου γυναίκες. Όμως, οι ερευνητές παρατήρησαν ένα κρίσιμο κενό: το άρθρο δεν εξέταζε πότε διορίζονταν αυτές οι γυναίκες. Έτσι, ανέλυσαν τα δεδομένα και διαπίστωσαν ότι, κατά κανόνα, οι γυναίκες καλούνταν να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονταν ήδη σε κρίση.
Από εκεί γεννήθηκε η έννοια του Glass Cliff. Οι γυναίκες είχαν πρόσβαση σε θέσεις ισχύος, αλλά ακριβώς όταν το ρίσκο αποτυχίας ήταν μεγαλύτερο από ποτέ. Όπως είπε η Ryan στο podcast Freakonomics το 2018, «ο όρος έχει σκοπό να φέρει στο μυαλό την εικόνα των γυναικών που ακροβατούν στο χείλος του γκρεμού, με την πτώση – ή την αποτυχία τους – να μοιάζει αναπόφευκτη».
Γυάλινη Οροφή
Σε αντίθεση με το πιο γνωστό «Glass Ceiling» (γυάλινη οροφή), που αναφέρεται στα εμπόδια που κρατούν τις γυναίκες μακριά από κορυφαίες θέσεις, το «Glass Cliff» περιγράφει την κατάσταση όπου οι γυναίκες – ειδικά εκείνες που έχουν ήδη σπάσει το «Glass Ceiling» – τοποθετούνται σε ηγετικές θέσεις σε περιόδους κρίσης ή υψηλού κινδύνου για την επιχείρηση.
Με απλά λόγια, οι γυναίκες συχνά καλούνται να αναλάβουν διοικητικά πόστα όταν η επιχείρηση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, θέτοντάς τες σε «γυάλινη άβυσσο», όπου η πιθανότητα αποτυχίας είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Αν δεν τα καταφέρουν, η αποτυχία τους χρησιμοποιείται ως άλλοθι για να αμφισβητηθεί η αξία τους.
Έτσι, το Glass Cliff αναδεικνύει πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η ισότητα όταν δεν συνοδεύεται από στήριξη και ουσιαστικές ευκαιρίες.
Η κοινωνική και πολιτισμική αντίληψη ότι οι γυναίκες διαθέτουν δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η διπλωματία και η διαχείριση κρίσεων τις καθιστά συχνά την «εναλλακτική λύση» σε δύσκολες καταστάσεις. Αυτό όμως μπορεί να γίνει παγίδα: η τοποθέτηση γυναικών σε ρόλους υψηλής πίεσης με περιορισμένη υποστήριξη αυξάνει τις πιθανότητες αποτυχίας, κάτι που συχνά ενισχύει τα στερεότυπα περί ανικανότητας της γυναικείας ηγεσίας.
Παραδείγματα του Glass Cliff
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάληψη της θέσης της CEO της Yahoo από την Marissa Mayer το 2012. Ανέλαβε την ηγεσία μιας εταιρείας που είχε ήδη μπει σε κρίση, με περιορισμένες προοπτικές και μεγάλες προκλήσεις. Αν και είχε σημαντικά προσόντα, το ρίσκο ήταν τεράστιο και όταν η Yahoo πουλήθηκε τελικά, η αποτυχία χρεώθηκε κυρίως στη Mayer.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περίπτωση της Linda Yaccarino, η οποία ανέλαβε τη θέση της CEO της X (πρώην Twitter) το 2023, αμέσως μετά την αμφιλεγόμενη εξαγορά της πλατφόρμας από τον Elon Musk. Παρά τις υψηλές προσδοκίες, η εταιρεία είδε τα μηνιαία διαφημιστικά της έσοδα να υποχωρούν σημαντικά, φέρνοντας τη Yaccarino σε μια εξαιρετικά επισφαλή θέση.
Για τις γυναίκες, η εμπειρία του Glass Cliff μπορεί να αποδειχτεί ψυχοφθόρα και αποθαρρυντική. Η αυξημένη πιθανότητα αποτυχίας δεν αντανακλά απαραίτητα τις πραγματικές τους ικανότητες, αλλά λειτουργεί συχνά ως «δικαιολογία» για να αμφισβητηθεί η αξία τους σε ηγετικές θέσεις.
Το Glass Cliff ίσως αποκαλύπτει τις αδυναμίες των συστημάτων μας, αλλά δεν πρέπει να ορίσει το μέλλον της ηγεσίας. Με περισσότερη ενημέρωση, αλληλεγγύη και στήριξη, μπορούμε να δημιουργήσουμε συνθήκες που δεν περιορίζουν τις γυναίκες μόνο σε ρόλους "διάσωσης".
Το φαινόμενο φανερώνει αθέατες πτυχές και βαθύτερες ανισότητες που δεν εξαντλούνται σε λίγες γραμμές. Στα επόμενα άρθρα, θα συνεχίσουμε να το εξερευνούμε, με περισσότερα παραδείγματα, στατιστικά στοιχεία και λεπτομέρειες που θα φωτίσουν ακόμα περισσότερο τις δυσκολίες, αλλά και τις προοπτικές της γυναικείας ηγεσίας.
Μαζί μπορούμε να αποδείξουμε ότι οι κορυφές δεν είναι φτιαγμένες για να σπάνε, αλλά για να μας ανεβάζουν όλους.